FC Bruce Lee [li xiao long]

Võ công của Vịnh Xuân Phái [ ý nói do Bruce Lee sd]
Quyền và chưởng
Nắm đấm hoặc lòng bàn tay (tức Quyền và Chưởng) là những khí giới thiện dụng của mọi môn võ vì thuộc về những phần dễ vận dụng nhất trong cơ thể. Nhưng, trong kỹ thuật chiến đấu tay không, nhiều khi người ta còn cần vận dụng tới những phần khác nữa mà cùi chỏ là một.
Cùi chỏ có một cấu trúc nhọn, cứng khiến tự nó trở thành một võ khí hết sức nguy hiểm. Tuy nhiên không phải lúc nào người ta cũng có thể thay Quyền và Chưởng bằng Cùi Chỏ. Trước tiên, người ta cần lưu ý tới tầm dài ngắn khác nhau của cánh tay khi xuất Chưởng và khi tung đòn Cùi Chỏ. Hiển nhiên là một đòn Cùi Chỏ luôn luôn chỉ có tầm hoạt động ngắn bằng một nửa của Quyền hoặc Chưởng. Từ một khoảng cách ngoài nửa thước, người ta có thể giang thẳng cánh mà nện một cú đấm vào đối thủ. Trong trường hợp này, không nên ngần ngại mà phải chọn ngay cú đấm. Bởi, nếu chọn một đòn cùi chỏ, người ta sẽ phải mất công tiến lên một bước để thu ngắn khoảng cách lại cho vừa đòn đánh, và như thế thì cơ hội đánh trúng đối thủ đã mất.
Ngược lại, trong khoảng cách gần hơn và có thể tung đòn cùi chỏ thì bạn không cần băn khoăn về việc sử dụng cùi chỏ, nếu muốn tặng cho đối thủ một đòn đích đáng. So với Quyền và Chưởng, đòn Cùi Chỏ có một sức công phá tàn khốc hơn nhiều vì dồn sức đánh vào một vùng hẹp trên thân thể đối thủ. Chính vì lẽ này, đòn cùi chỏ chỉ được tung ra khi mà các đòn khác không đủ hiệu năng để đánh bại đối thủ.
Người bỏ nhiều thời gian nghiên cứu về đòn cùi chỏ của Vịnh Xuân phái là Chưởng Môn Lương Đỉnh đã nhắc nhở như sau:
• Nếu còn được phép chọn lựa, hãy luôn đánh bằng nấm đấm và chưởng.
• Chưởng môn Lương Đĩnh giải thích như sau:
• Khi tấn công bằng nắm đấm hoặc chưởng, toàn thể cánh tay đều di chuyển, và phần thân thể cận kề nhất với đối thủ chỉ là nấm đấm và cánh tay trước. Trong tình huống này, đối thủ ít có điều kiện phản công và thường phải lo thủ hoặc bằng cách chặn nắm đấm hoặc bằng cách chặn hoạt động của cánh tay trước. Như thế, người tấn công vẫn hoàn toàn được rảnh rang để có thể tung tiếp ngọn đòn cùi chỏ. Đòn cùi chỏ trở thành một đòn dự bị để tiếp tục kéo dài đòn tấn công. Nếu ngay lần đầu ra đòn mà đã tung đòn cùi chỏ thì đã vận dụng nỗ lực cuối cùng và hoàn toàn thất lợi nếu đối thủ phản ứng hữu hiệu.
Theo quan niệm trên của Chưởng Môn Vịnh Xuân Phái Lương Đĩnh, đòn cùi chỏ được coi như một “lực lượng tổng trừ bị” chỉ nên tung vào cuộc chiến khi hết sức cần thiết để đánh những cú dứt điểm. Trong thuật ngữ võ học, đòn cùi chỏ được gọi là Trửu.
Cùi chỏ trong võ công Vịnh Xuân
Chưởng Môn Diệp Vấn xuất phát từ Phật sơn và truyền dạy võ công tại Hongkong, nhưng ngay trong sinh thời của lão võ sư, người ta ghi nhận được một số điểm khác biệt giữa võ công Vịnh Xuân tại Hongkong và võ công Vịnh Xuân tại Phật Sơn.
Những khác biệt hiện ra rất rõ rệt và cụ thể ngay từ những bài quyền căn bản của môn phái. Chẳng hạn như bài quyền trung cấp Tầm Kiều tại Phật Sơn không hoàn toàn giống với bài quyền Tầm Kiều tại Hongkong. Tại Phật Sơn, các môn sinh Vịnh Xuân của võ sư Triệu Châu khi học bài Tầm Kiều đều biết ba thế đá là đá thốc về trước, đá thốc nghiêng về bên và đá thốc ngang. Tại Hongkong, môn sinh Vịnh Xuân học bài Tầm Kiều chỉ biết đến cú đá thốc ngang sau khi Chưởng Môn Lương Đĩnh đã cải biên một phần quyền sáo. Trước đó họ không biết cú đá thốc ngang. Võ sư Triệu Châu là đệ tử một bạn đồng song của Chưởng Môn Diệp Vấn. Như vậy, lão sư Diệp Vấn là sư thúc của Triệu Châu, lại thường lui tới Phật Sơn nên không thể có chuyện ông không biết về cú đá thốc ngang kia. Nhiều người cho rằng có lẽ chính ông đã tiết giảm phần nào kỹ thuật khi truyền dạy tại Hongkong.
Cũng thế, người ta tìm thấy trong bài quyền cao cấp Phiêu Chỉ, các môn sinh Vịnh Xuân tại Hongkong chỉ học có một đòn cùi chỏ là Cát Trửu, tức là đòn cùi chỏ đánh cắt thẳng xuống từ phía trên đầu. Đòn cùi chỏ này đã được lập lại tới 12 lần trong bài Phiêu Chỉ tại Hongkong. Nhưng trong bài Phiêu Chỉ tại Phật Sơn cũng do chính lão sư Diệp Vấn truyền dạy lại có tới ba đòn cùi chỏ là các đòn Cát Trửu, Quải Trửu và Bãi Trửu. Quải Trửu là một đòn cùi chỏ đánh chéo xuống ngang thân mình còn Bãi Trửu là một đòn nhỏ chém tạt ngang vào đối thủ.
Những điểm dị biệt trong võ công của môn phái tại hai địa điểm không xa cách bao nhiêu đã khiến người kế nhiệm lão sư Diệp Vấn là Tiến Sĩ Chưởng Môn Lương Đĩnh phải giành khá nhiều thời gian để suy nghĩ về sự trạng này. Sau nhiều lần đi lại nghiên cứu cùng các võ sư tại Phật Sơn, Chưởng Môn Lương Đĩnh đã thực hiện một đợt cải biên các quyền sáo và đợt cải biên này đã đem lại cho mọi môn sinh Vịnh Xuân 7 kỹ thuật cùi chỏ.
7 đòn cùi chỏ Vịnh Xuân Hồng Kông hiện nay
Trong quyền sáo cải biên của Chưởng Môn Lương Đĩnh, 7 kỹ thuật cùi chỏ hiện nay của Vịnh Xuân là :
• Cát Trửu dùng cùi chỏ đánh từ trên đầu xuống.
• Quải Trửu là đòn cùi chỏ thúc ngang.
• Bãi Trửu dùng cùi chỏ đánh xéo.
• Lan Thủ gập gắp cùi chỏ để đánh bằng cánh tay trước.
• Bình Trửu dùng cùi chỏ tạt ngang.
• Hậu Trửu đòn cùi chỏ đánh về phía sau.
• Trực Lạc Trửu đánh bằng cùi chỏ thẳng đứng thốc xuống.
Bảy kỹ thuật cùi chỏ trên nằm rải rác trong cả ba quyền sáo căn bản của môn phái Vịnh Xuân, chẳng hạn các kỹ thuật Bình Trửu, Hậu Trửu nằm trong quyền sáo sơ cấp Tiểu Niệm Đầu, kỹ thuật Lan Thủ nằm trong quyền sáo trung cấp Tầm Kiều và những kỹ thuật khác nằm trong quyền sáo cao cấp Phiêu Chỉ.
Về đặc điểm của từng kỹ thuật trên có thể ghi lại sơ lược như sau :
• Cát Trửu là một đòn cùi chỏ đánh xuống từ một tư thế cao, cắt thẳng vào mục tiêu thường là đầu của đối thủ.
• Quải Trửu là một đòn cùi chỏ đánh theo đường chéo và cong, bắt đầu từ mặt suốt xuống phần giữa thân người đối thủ mà chém xả xuống như một nhát dao. Mục tiêu của đòn này rất rộng, gồm trán, mặt, cổ, xương cổ, vùng ngực đối thủ. Hiệu lực của Quải Trửu cao về cả công lẫn thủ, có thể giúp hóa giải dễ dàng một đòn chẹn cổ từ trước mặt.
• Bãi Trửu nhắm dùng cùi chỏ chặt ngang vào mặt đối thủ. Đòn này rất đắc dụng để chống một đối thủ muốn ôm chầm lấy bạn trong một khoảng trống hẹp. Đòn có thể tung ra bằng cả hai tay như một đòn kép. Khi tung đòn, cánh tay trước ở thế gập thẳng góc với cánh tay trên và dùng một động tác vặn hông để đưa cùi chỏ vào tầm trung đòn. Nếu mục tiêu là một bên đầu đối thủ có thể sử dụng tay kia nắm đầu đối thủ lại khi đòn cùi chỏ tung ra từ phía ngang hông.
• Lan Thủ tuy là xếp vào kỹ thuật đánh cùi chỏ nhưng chỉ sử dụng cánh tay trước để đập mạnh bàn tay vào đầu, cổ ngực hay đối thủ. Khi tung đòn này, cùi chỏ được gập gắt lại cùng với động tác vặn hông cực gắt để tạo ra một lực xoắn lớn.
• Bình Trửu được phóng ra khi cánh tay ở vị thế ngang nhắm vào những phần mềm như yết hầu. Đòn này được coi là một đòn cùi chỏ hiểm hóc.
• Hậu Trửu cũng được coi là một đòn cùi chỏ hiểm hóc và ác liệt không thua Bình Trửu. Hậu Trửu nhắm vào một đối thủ ở phía sau và dùng mút cùi chỏ làm khí giới trong khi nắm đấm xoay lên trên.
• Trực Lạc Trửu là một đòn đánh ở tầm cực gần hoặc trong tình thế khẩn cấp tương tự như lúc đối thủ liều lĩnh lao thẳng vào mình. Trực Lạc Thủ đánh thốc xuống từ tư thế cùi chỏ thẳng đứng nhắm vào đỉnh cột sống đối thủ và sử dụng mút cùi chỏ.
Trong võ công Vịnh Xuân, theo quan niệm của Chưởng Môn Lương Đĩnh, sử dụng đòn cùi chỏ là biện pháp cuối cùng. Điều này không có nghĩa đòn cùi chỏ có hiệu quả cao nhất, nhưng vì tính chất nỗ lực cuối cùng của chúng. Sau khi tung một đòn cùi chỏ, người ta lâm vào tình thế rất khó tiếp nối thêm bằng một đòn khác. Thêm nữa, đòn cùi chỏ luôn luôn có sức công phá mạnh hơn những đòn khác và do đó có thể tạo ra những hậu quả thảm khốc cho người trúng đòn. Tuy nhiên, nếu ở trong một tình thế cấp bách và cần mau chóng tạo an toàn cho mình thì đòn cùi chỏ vẫn là kỹ thuật nên lưu ý tới.
Chính vì sức công phá mãnh liệt trên của các đòn cùi chỏ mà môn võ Muay Thai của Thái Lan đã đặt biệt chú trọng tới kỹ thuật này. Theo nhiều chuyên gia võ học thì võ Muay Thai bắt nguồn từ một môn võ Thái Lan khác có tên Linh Lum (khỉ bay) đã chịu ảnh hưởng khá lớn của môn phái Vịnh Xuân trong các kỹ thuật đánh cùi chỏ. Tất nhiên cũng có nhiều người không nghĩ thế mà cho rằng võ Linh Lum vẫn có kỹ thuật cùi chỏ riêng, nhưng chính những người này cũng nhìn nhận là có nhiều điểm giống nhau giữa môn võ này với võ công Vịnh Xuân trong kỹ thuật đánh cùi chỏ và đầu gối.